8 pytań o cytologię

Najważniejsze informacje o cytologii.

1. Co to jest badanie cytologiczne?

Jest to ocena prawidłowości wyglądu komórek pobranych z części pochwowej szyjki macicy lub jej kanału. 

2. Kto i gdzie wykonuje badanie cytologiczne?

Badanie cytologiczne może być wykonane tylko i wyłącznie przez lekarza w gabinecie ginekologicznym.

3. Jak wygląda takie badanie?

Idealne badanie cytologiczne jest poprzedzone dokładnym wywiadem lekarskim przeprowadzonym przez ginekologa. Lekarz zapyta o wiek, datę ostatniej miesiączki, długość i regularność krwawień menstruacyjnych, przebyte choroby, istniejące objawy, przebyte ciąże i porody, stosowane leki oraz powinien zebrać dokładny wywiad rodzinny (szczególnie w kierunku chorób nowotworowych). Zebrane dane są przesłane do cytologa.
Samo badanie cytologiczne jest wykonywane przez lekarza ginekologa na fotelu ginekologicznym. Za pomocą specjalnej szczoteczki lekarz pobiera wymaz z szyjki macicy. Następnie rozprowadza materiał na szkiełku laboratoryjnym, po czym, aby była możliwa w późniejszym czasie ocena preparatu przez lekarza cytologa, utrwala i barwi.
Tak przygotowany preparat jest oceniany i badany przez cytologa. Sprawdza czy komórki pobrane z szyjki macicy są prawidłowe i czy nie ma zmian chorobowych. Cytolog również przypisuje grupę cytologiczną.

Badanie jest bezbolesne i szybkie.

4. Klasyfikacja grup cytologicznych.

W cytologii ginekologicznej najszerzej przyjęta była, a w Polsce nadal stosowana klasyfikacja Papanicolau. Współczesna interpretacja tego podziału jest następująca:

Grupa I 
w rozmazie stwierdza się prawidłowe komórki oraz pojedyncze komórki zapalne. Grupa I jest idealnym wynikiem i spotykanym u zdrowych kobiet.

Grupa II 
w rozmazie stwierdza się komórki grupy I-szej oraz widać komórki zapalne wykazujące na zmiany zwyrodnieniowe oraz komórki pochodzące z procesów regeneracyjnych. Występuje duża liczba krwinek białych, limfocytów. Taki rozmaz uznaje się również za „nie podejrzany”, ale wymaga kontroli po ewentualnym leczeniu przeciwzapalnym. W przypadku zapalenia wprawny cytolog potrafi określić czynnik wywołujący zmianę chorobową. Grupa ta bardzo często występuje u kobiet z nadżerką lub stanami zapalnymi ale równie często występuje u zdrowych kobiet prowadzących regularne życie seksualne. 

Grupa III 
W rozmazie widać ciężkie zmiany zapalne i zwyrodnieniowe oraz takie zmiany komórkowe które narzucają podejrzenie zmian nowotworowych.. W zależności od nasilenia zmian oraz wieku kobiety leczenie jest zróżnicowane. Cytolog określa jakie jest nasilenie dysplazji – małe, średnie czy duże. Jest to istotne dlatego, że takie zmiany, ale małego stopnia są niekiedy wynikiem silnego stanu zapalnego i mogą ustąpić po leczeniu przeciwzapalnym. 

Grupa IV
w rozmazie stwierdza się komórki o cechach raka przedinwazyjnego, czyli na bardzo wczesnym poziomie rozwoju. 

Grupa V 
w rozmazie stwierdza się komórki nowotworowe odpowiadające rakowi naciekającemu szyjkę macicy lub innemu nowotworowi złośliwemu szyjki lub trzonu macicy. 

Grupa IV i V stwierdzana jest najczęściej u kobiet które bardzo rzadko odwiedzają lekarza ginekologa i robią badania. Rokrocznie powtarzana cytologia może uchronić kobietę przed rozwinięciem się groźnych chorób.

5. Kiedy wykonywać badanie?

Badanie powinno się wykonywać w pierwszej połowie cyklu po zakończeniu miesiączki.

6. Jak się przygotować do badanie cytologicznego?

Na 2-3 dni przed badaniem kobieta nie może stosować leków dopochwowych ani irygacji pochwy. Zalecane jest także aby powstrzymywała się w tym czasie od odbywania stosunków płciowych. Nie wskazane jest również używanie do higieny intymnej innych środków niż woda.

7. Jak często wykonywać takie badanie?

Zaleca się aby każda kobieta raz w roku poddała się badaniu.

8. Jaki jest cel badania?

Prawidłowo wykonane badanie cytologiczne pozwala na wczesne wykrycie zmian chorobowych szyjki macicy, ocenia się czy złuszczające się komórki są prawidłowe czy patologiczne. Takie badanie jest wykorzystywane w profilaktyce przeciwnowotworowej.

Ale doświadczony cytolog z preparatu cytologicznego wyczyta również czy kobieta nie cierpi np. na zakażenie pochwy patogennymi mikrobami. W rozmazanym na szkiełku komórkowym gąszczu dostrzec można grzyby, pierwotniaki, bakterie jak również obraz zmian charakterystycznych dla niektórych wirusów.

Gdy nie ma zakażenia w pochwie stale znajdują się następujące bakterie stanowiące florę fizjologiczną, odpowiedzialne za kobiece zdrowie:

• Pałeczki kwasu mlekowego - odpowiedzialne za wytwarzanie kwaśnego odczynu w pochwie, dzięki czemu chronią przed zakażeniami. Powstrzymują rozwój chorobotwórczych bakterii, pierwotniaków i grzybów. Ich dużą liczbę stwierdza się u kobiet w ciąży, w drugiej fazie cyklu, podczas stosowania preparatów progestagenowych np. pigułki antykoncepcyjne.

• Corynebacterium – bakterie zasiedlające pochwę, wchodzące w skład fizjologicznej flory bakteryjnej. Ich liczebność jest jednak sporo niższa niż pałeczek kwasu mlekowego. W czasie menopauzy zmienia się pH pochwy co sprzyja wzmożonemu rozwojowi tych bakterii.